ŚWIĘTO BIBLIOTEKI! REGIONY POLSKI - tradycje i obyczaje

     Październik jest ustanowiony miesiącem bibliotek szkolnych. Również w naszej szkole, jak co roku, tak i w tym trudnym roku, obchodzimy Święto Biblioteki. Tegoroczny motyw przewodni to regiony Polski, ludowość, obyczaje i tradycje. Temat jest tak szeroki, że skupiamy się jedynie na wybranych regionach. Pragniemy zasygnalizować oraz przybliżyć dzieciom ten, wybrany przez nas, obszar. 

 

 

 

LUDOWO- CO TO ZNACZY?

Kulturę ludową tworzyli ludzie zamieszkujący różne regiony świata, w tym Polski. Mogą one być rozległe, na przykład całe województwo wielkopolskie a mogą być i małe. Czasem ograniczają się do jednej wsi. W skład kultury ludowej wchodzi wiele rzeczy: muzyka, stroje, kuchnia, architektura, legendy, bajki, ozdoby. 

 

STRÓJ LUDOWY

To ubranie, które noszą mieszkańcy danego regionu. Stroje są bardzo ważnym i pięknym elementem kultury ludowej. Drogie tkaniny i dużo ozdób świadczą o bogactwie miejsca, z którego pochodzą. Stroje ludowe powstały z myślą o wyjątkowych, świątecznych okazjach, uroczystościach. To właśnie wtedy, najczęściej, używa się tych strojów i można je zobaczyć.  Na co dzień mieszkańcy danego regionu ubrani są w codzienne ubrania. Różnorodność strojów ludowych jest bardzo duża i nie sposób tutaj ich wszystkich opisać. Zapraszamy jednak do odwiedzenia strony internetowej: https://www.polskatradycja.pl/folklor/stroje-ludowe.html  Na tej stronie znajdziecie przepiękne zdjęcia oraz wnikliwy opis poszczególnych strojów. 

[Źródło:https://polona.pl/search/?query=str%C3%B3j_ludowy&filters=public:1]

KUCHNIA

Czy jedząc jakąś potrawę, zastanawiasz się, skąd się wziął pomysł na nią? Warto czasem pomyśleć, w którym regionie można spotkać najwięcej rodzajów pierogów lub gdzie wymyślono pyzy. Każdy region Polski, a także świata ma swoje przysmaki. 

Góralski przysmak: ser oscypek

[źródło:https://www.ekologia.pl/styl-zycia/zdrowa-zywnosc/ser-oscypek-wlasciwosci-sklad-i-zastosowanie-sera-oscypka,24442.html]

 

"Wpływ na polską kuchnię, przez wieki miały najróżniejsze grupy narodowościowe zamieszkujące nasz kraj. W kuchni polskiej możemy dostrzec pierwiastek kuchni niemieckiej, ruskiej, tatarskiej czy żydowskiej. Dodatkowy wpływ na kształtowanie się polskiej kuchni regionalnej miała dostępność poszczególnych produktów, obecność ludności o odmiennej kulturze a także zamożność Polaków zamieszkujących dany region. Swój wkład w polską kuchnię miał również okres zaborów."

[źródło:  https://www.polskatradycja.pl/kuchnia-polska.html] 

 

BAJKI, LEGENDY

Wiele regionów posiada swoje legendy, bajki- mówiące o powstaniu danej miejscowości lub o osobach, stworzeniach związanych z regionem. Przykładem może być bajka o smoku wawelskim, który mieszkał pod krakowskim Wawelem i pożerał młode dziewczęta. Bajka ta jest tak znana, że przy smoczej jamie postawiono pomnik smoka. 

"Legendy są pierwszym elementem folkloru i tradycji, z którym spotykamy się jeszcze jako dzieci. To właśnie legendy przybliżały nam historię naszego narodu, uczyły nas co jest dobre a co złe. Legendy były też pierwszymi historiami, które ktoś nam opowiedział. Życie dziecka wypełnione jest baśniami i legendami, dzielmy się nimi z naszymi kochanymi pociechami, zwłaszcza teraz, kiedy świat wszedł w erę bajek animowanych."

[źródło:  https://www.polskatradycja.pl/legendy.html]

Wiele polskich legend- również bardzo mało znanych- znajdziecie na stronie internetowej:  https://www.polskatradycja.pl/legendy.html

 

Pragniemy teraz opowiedzieć o trzech konkretnych regionach- wybrałyśmy kilka faktów, które warto poznać. 

FOLKLOR KASZUBSKI 

    Kaszuby to piękna kraina, znajdująca się blisko morza w północnej części naszego kraju (głównie województwo pomorskie). Kaszubi mają swój własny, odrębny język. Język kaszubski to jedyny oficjalny język regionalny w Polsce. Nie jest on uznawany jedynie za gwarę, ale za oddzielny język. Ciekawostką jest to, że język kaszubski można zdawać na maturze. Kaszuby to spory region rozciągający się od Pomorza Gdańskiego, aż po Bory Tucholskie. 

[źródło:  https://www.polskatradycja.pl/folklor/regiony/folklor-kaszubski.html]

Przykładowe słówka w języku kaszubskim:

 chëcz – dom

białka – żona

nórcëk – kącik, zakątek

lor bas – łobuz

knôp – chłopiec

wanożnik – wędrowiec 

 

Kaszubi posiadają też słynne  kaszubskie przyśpiewki, nuty- to rodzaj wyliczanki, gdzie rysunki zastępują nuty. Śpiewa się je po kolei, a potem od końca do początku. 

 

Znany jest również haft z ziemi kaszubskiej. Haft kaszubski ma siedem podstawowych kolorów związanych z legendą o powstaniu Kaszub. 

 Podstawowym motywem występującym w hafcie kaszubskim jest motyw roślinny. Najczęściej wykorzystuje się: owoce granatu, gwiazdę morską, róże, tulipany, niezapominajki. Aby haft był pełny motywy roślinne, delikatnie uzupełnia się motywami geometrycznymi.

 

FOLKLOR ŁOWICKI 

"Folklor łowicki swoim zasięgiem obejmuje tereny, historycznego regionu, księstwa łowickiego. Folklor łowicki, dzięki swojemu niepowtarzalnemu charakterowi, zdobył renomę nie tylko w Polsce, ale również na całym świecie. Duży wpływ na popularyzację tego regionu miała powieść „Chłopi”. To właśnie w miejscowości Lipce, położonej w Księstwie Łowickim, pracował i pisał swoją powieść Władysław Stanisław Reymont. Warto pamiętać, że za powieść „Chłopi”, Reymont został nagrodzony Literacką Nagrodą Nobla."

 

[źródło:  https://www.polskatradycja.pl/folklor/regiony/folklor-lowicki.html]

Nazwa folkloru łowickiego kojarzy się z łowami łowcą. I rzeczywiście, na tych terenach były kiedyś gęste lasy, gdzie polowano na zwierzynę. Folklor łowicki, dzięki swojemu niepowtarzalnemu charakterowi, zdobył renomę nie tylko w Polsce, ale również na całym świecie.

 

Strój łowicki jest barwny i bogaty, dzięki czemu stał się wzorem dla innych regionów. Kobiecy stroje są bogato wyszywane kwiatowym haftem i ozdabiane koralikami.

 

Wycinanki łowickie

Region łowicki słynie z wyjątkowych wycinanek. Wykonywano je ręcznie, najczęściej nożycami do strzyżenia owiec. Wycinanki te są bardzo skomplikowane, zawierają wiele wzorów roślinnych, są również symetryczne- co znaczy, że ich połówki są takie same.

 

 

 MAŁOPOLSKA - FOLKLOR GÓRALSKI ORAZ KRAKOWSKI 

"Polskie góry to miejsce, które na tle innych regionów etnograficznych, wyróżnia się stałym kultywowaniem folkloru, w naturalny sposób przekazywany kolejnym pokoleniom. Co więcej folklor góralski jest kultywowany na co dzień, nie tak jak w przypadku innych regionów, gdzie folklor jest jedynie „odkurzany” na święta i uroczystości."

[źródło:  https://www.polskatradycja.pl/folklor/regiony/folklor-goralski.html]

Największym centrum folkloru góralskiego jest Zakopane. Odwiedzając to miasto, na każdym kroku możemy spotkać takie elementy folkloru jak: stroje, gwara i kuchnia.

Każda grupa górali może poszczycić się własnym strojem ludowym. Obecnie najbardziej znanym strojem góralskim jest strój podhalański.

 

Tańce góralskie to przede wszystkim tańce męskie, które mają na celu pokazanie siły i zręczności tancerzy. Głównymi tancerzami są mężczyźni, co mocno uwidacznia się w trakcie tańca zbójnickiego.

 

 

 

Tradycyjna kuchnia góralska to niepowtarzalny smak. W kuchni góralskiej bazuje się głownie na ziemniakach, kwaszonej kapuście i oczywiście oscypku.

 

Krakowski strój ludowy

 

Legendy Krakowskie – piękne baśnie i opowiadania

Legendy krakowskie są najliczniejszą grupą legend znaną na terenach całej Polski. Kraków przez wieki był stolicą Polski, to tutaj rodziły się najwspanialsze legendy opowiadające o bohaterskich czynach młodych ludzi. Chyba każdy z nas słyszał legendę o Smoku Wawelskim, legendę o Hejnale Mariackim czy Legendę o Lajkoniku. Jedną z wizytówek Krakowa jest Lajkonik - niezwykły jeździec. Równie ważnym elementem krakowskich tradycji jest, odgrywany codziennie, Hejnał Mariacki.

 

  

Od wielu lat na wsi krakowskiej można było spotkać ludzi tańczących krakowiaka.

"Już w XV wieku na wsi krakowskiej można było spotkać ludzi tańczących krakowiaka, o czym w swoich kronikach pisał Mikołaj Rej. Krakowiak to najpopularniejszy taniec rodem z grodu Kraka, który obok poloneza, mazura czy oberka stał się ikonom polskiego tańca ludowego. Największą popularność taniec ten zdobył na przełomie XIX i XX wieku, jeszcze w czasach zaborów. Obecnie jest uznawany za element polskiej kultury, zarówno w kraju jak i na całym świecie."

[źródło:  https://www.polskatradycja.pl/folklor/regiony/folklor-krakowski.html]

[źródło: https://www.youtube.com/watch?v=OeQ6jYzt6cM]